Πανελλήνια Ημέρα Κατά Της Σχολικής Βίας Και Του Εκφοβισμού
Η 6η Μαρτίου, Πανελλήνια Ημέρα Κατά Της Σχολικής Βίας Και Του Εκφοβισμού, είναι μια αφορμή για να εστιάσουμε όλοι (πολιτεία, δάσκαλοι, γονείς) στο μέγεθος του προβλήματος. Να παραδεχτούμε παραλείψεις και λάθη. Να αναλάβουμε την πρωτοβουλία να μάθουμε τα παιδιά στις αξίες, της ζωής, της αγάπης και του σεβασμού προς τον συνάνθρωπο. Για την επίτευξη κλίματος κοινωνικής συνοχής, αποδοχής και αλληλεγγύης εντός των σχολείων.
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα διεθνές κοινωνικό φαινόμενο. Σε κάθε χώρα εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους, σε διαφορετική ένταση, σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις. Είναι η συστηματική, επαναλαμβανόμενη, εσκεμμένη και ανεπιθύμητη επιθετική συμπεριφορά που εκδηλώνουν ένα ή περισσότερα παιδιά εναντίον ενός άλλου παιδιού εντός, όπως επίσης και εκτός σχολείου.
Η ενδοσχολική βία περιλαμβάνει τη σκόπιμη πρόκληση ενόχλησης ή πόνου (σωματικής ή ψυχικής) στο θύμα και την επίδειξη δύναμης ή ανωτερότητας από τον θύτη στο θύμα.
Ως αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς, το παιδί που εκφοβίζεται νιώθει απομόνωση, βιώνει άγχος, ανασφάλεια και φόβο. Έχει συμπτώματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, κατάθλιψης, ψυχοσωματικά προβλήματα (π.χ. κοιλιακό άλγος, πονοκεφάλους) και άρνηση να πάει σχολείο.
Ο εκφοβισμός ανά τα χρόνια
Ο εκφοβισμός — πράξεις επαναλαμβανόμενης επιθετικότητας που έχουν σκοπό να πληγώσουν και να ενοχλήσουν — δεν είναι καθόλου νέα έννοια. Είναι ένα κρίσιμο ζήτημα στα σχολεία εδώ και δεκαετίες. Κοιτάζοντας πίσω στον 18ο αιώνα, η παρενόχληση ήταν εξίσου συνηθισμένη με σήμερα. Αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως βίαιη συμπεριφορά σήμερα μπορεί να μην ήταν εκείνη την εποχή.
Ο όρος εκφοβισμός έχει αλλάξει δραστικά με την πάροδο του χρόνου. Τον 18ο και τον 19ο αιώνα ο εκφοβισμός θεωρούνταν κυρίως ως σωματική ή λεκτική παρενόχληση που συνήθως συνδέεται με «…θάνατο, ισχυρή απομόνωση ή εκβιασμό σε παιδιά σχολικής ηλικίας…». Οποιοσδήποτε τύπος επιθετικής συμπεριφοράς θεωρήθηκε απλώς ως κακία και κάτι φυσιολογικό για την παιδική ηλικία.
The New York Times
Ο όρος δεν αναγνωρίστηκε δημόσια μέχρι που μια γνωστή εφημερίδα έκανε μια δημοσίευση αυτής της συμπεριφοράς. Το 1862, μετά από σχεδόν εβδομήντα δύο χρόνια δημοσιεύσεων στην καθημερινή εφημερίδα, οι Times έγραψαν την πρώτη τους ιστορία για τον εκφοβισμό όταν ανέφεραν ότι ένας στρατιώτης πέθανε λόγω εκφοβισμού. Οι Times ήταν οι πρώτοι που εξέφρασαν τα κρίσιμα ζητήματα του εκφοβισμού και τις σημαντικές συνέπειες που μπορεί να ακολουθήσουν. Ο συγγραφέας τόνισε ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίο ο στρατιώτης υπέστη «συστηματικό εκφοβισμό» στο στρατό. Αντιμετωπίστηκε ως «…αντικείμενο συνεχών ενοχλήσεων και επίθεσης». Αυτή η ιστορία μπορεί να ήταν συγκλονιστική για πολλούς ανθρώπους επειδή η κοινωνία τότε δεν έβλεπε τις συμπεριφορές που προκάλεσαν αυτόν τον θάνατο ως επιβλαβείς. Εκείνη την εποχή ο εκφοβισμός γινόταν αποδεκτός από πολλούς ως φυσιολογική συμπεριφορά. Ωστόσο, καθώς ο εκφοβισμός έγινε πιο διαδεδομένος, άρχισε να τραβάει την προσοχή των ερευνητών που ήθελαν να μάθουν περισσότερα για αυτό το φαινόμενο.
Δεκαετία ’70
Ιστορικά, το πιο σημαντικό σημείο καμπής για τον εκφοβισμό έλαβε χώρα στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Ο Dan Olweus, ένας ερευνητής καθηγητής ψυχολογίας, ήταν ο πρώτος που διεξήγαγε μια εντατική μελέτη σχετικά με τον εκφοβισμό μεταξύ των μαθητών χρησιμοποιώντας τις δικές του συστηματικές μεθόδους έρευνας. Δημιούργησε το Olweus Bullying Prevention Program, το οποίο είχε σημαντικά αποτελέσματα στη μείωση του σχολικού εκφοβισμού. Οι προσπάθειες του Olweus συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην καταπολέμηση του εκφοβισμού επειδή έφερε την ευαισθητοποίηση, ώθησε άλλους επαγγελματίες να διεξάγουν έρευνα και επέκτεινε πολύ την έννοια του εκφοβισμού. Οι προσπάθειες του Olweus είχαν μεγάλο αντίκτυπο στη σχολική βία και βοήθησαν να επανέλθει η ασφάλεια στα σχολεία. Η αλήθεια είναι ότι η σχολική βία δεν έχει τελειώσει.
Dan Olweus
Ο Dan Olweus (18 Απριλίου 1931 – 20 Σεπτεμβρίου 2020) ήταν Σκανδιναβός ψυχολόγος. Ήταν ερευνητής, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν της Νορβηγίας. Ο Olweus έχει αναγνωριστεί ευρέως ως πρωτοπόρος στην έρευνα για τον εκφοβισμό.
Εκφοβισμός και εξέλιξη
Ο εκφοβισμός μπορεί απλώς να είναι κάτι που μας πέρασαν οι πρόγονοί μας, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Η θεωρία είναι ότι οι συμπεριφορές που εμφανίζονται σε πολιτισμούς και φυλές αποτελούν συνήθως μέρος της εξελικτικής ιστορίας. Οι προηγούμενες μορφές εκφοβισμού (πριν επινοηθεί η γλώσσα) μπορεί να περιείχαν κυρίως σωματικές πράξεις επιθετικότητας. Τότε, ο εκφοβισμός και οι επιθετικές συμπεριφορές ήταν ατομικά επωφελείς, παρέχοντας στους ανθρώπους την πρώτη θέση μεταξύ των συνομηλίκων και των ομάδων τους. Μπορούσαν να πάρουν συντρόφους, να διεκδικήσουν την κυριαρχία τους, ακόμη και να προστατεύσουν τα μικρά τους, αν έδειχναν τέτοια συμπεριφορά. Επιβίωση του πιο δυνατού, κυριολεκτικά.
Στη συνέχεια, αναπτύχθηκαν οι γλώσσες, όπως και οι μορφές εκφοβισμού. Οι λέξεις χρησιμοποιήθηκαν ως όπλα, πρώτα αυτοπροσώπως και στη συνέχεια πάνω από μια οθόνη καθώς η τεχνολογία έκανε τις αλληλεπιδράσεις μας στο διαδίκτυο. Σήμερα, οι διαδικτυακές μορφές εκφοβισμού είναι εξίσου κοινές, αν όχι περισσότερες. Πολλές χώρες, οργανισμοί και εκπαιδευτικά ιδρύματα παγκοσμίως λαμβάνουν υπόψη αυτό το πρόβλημα και αντιμετωπίζουν τον εκφοβισμό μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών.
5 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ
Σχολικό περιβάλλον
Η αύξηση των αλληλεπιδράσεων των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον, η προβολή των σχολικών αξιών, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής απαγόρευσης του εκφοβισμού και η εξάλειψη των τυφλών σημείων, ώστε οι ενήλικες να μπορούν να επιβλέπουν τους μαθητές ανά πάσα στιγμή, συμβάλλουν στη μείωση των περιπτώσεων εκφοβισμού, σύμφωνα με διάφορες μελέτες.
Ο εκφοβισμός δεν είναι μόνο ανθρώπινο χαρακτηριστικό
Ο εκφοβισμός είναι κάτι που συναντάμε και στο ζωικό βασίλειο. Παράδειγμα, οι αρουραίοι που εκφοβίζονται χάνουν την όρεξή τους και οι μπαμπουίνοι που εκφοβίζονται ξυλοκοπούνται.
Η λέξη bully, bullying σήμαινε κάτι εντελώς διαφορετικό κάποτε
Bully = νταής Τη δεκαετία 1530, η λέξη bully τη σήμαινε sweatheart = γλυκέ μου, ένας όρος αγάπης που εφαρμόζεται σε κάθε φύλο, αβέβαιης προέλευσης. Ίσως από το ολλανδικό boel που μεταφράζεται ως lover, brother = εραστής, αδερφός. Που πιθανώς είναι υποκοριστικό του ολλανδικού broeder που σημαίνει brother = αδερφός
Άρα αν κάποιος το 1500 μιλούσε για τον bully του, αναφερόταν στον αγαπημένο του. Αρκετούς αιώνες αργότερα, η σημασία της λέξης μετατράπηκε από καλός φίλος σε κάποιος που είναι γεμάτος κενές απειλές. Σε λίγο, ο ορισμός της λέξης είχε μετατραπεί ακόμη περισσότερο σε «αυτόν που παρενοχλεί τους αδυνάτους». Στα μέσα του 1800, το «Schooldays» του Tom Brown, ένα δημοφιλές βρετανικό μυθιστόρημα, παρουσίαζε για πρώτη φορα έναν βίαιο παιδί ονόματι Flashman που άρπαζε λαχεία και χλεύαζε τους συμμαθητές του και χρησιμοποιεί τον όρο bully για πρώτη φορά.
Στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις της σχολικής βίας και του εκφοβισμού
- Οι μαθητές που βιώνουν εκφοβισμό διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για κατάθλιψη, άγχος, δυσκολίες ύπνου, χαμηλότερα ακαδημαϊκά επιτεύγματα και εγκατάλειψη του σχολείου.
- Οι μαθητές που είναι στόχοι σχολικού εκφοβισμού αλλά εμπλέκονται και οι ίδιοι σε συμπεριφορές εκφοβισμού εναντίον άλλων παιδιών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο τόσο για προβλήματα ψυχικής υγείας όσο και για προβλήματα συμπεριφοράς από τους μαθητές που εκφοβίζουν μόνο ή υφίστανται μόνο εκφοβισμό.
- Οι μαθητές που εκφοβίζονται υποδεικνύουν ότι ο εκφοβισμός έχει αρνητική επίδραση στο πώς αισθάνονται για τον εαυτό τους (27%), τις σχέσεις τους με τους φίλους και την οικογένειά τους (19%), τη σχολική τους εργασία (19%) και τη σωματική υγεία (14%)
- Οι μαθητές που βιώνουν εκφοβισμό έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους συνομηλίκους που δεν εκφοβίζονται να βιώσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία τους, όπως πονοκεφάλους και στομαχόπονους
- Οι νέοι που αυτοκατηγορούνται και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι άξιζαν τον εκφοβισμό είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν κατάθλιψη, παρατεταμένη θυματοποίηση και κακή προσαρμογή
- Έφηβοι που υπέστησαν διαδικτυακό εκφοβισμό μοιράστηκαν ότι επηρέασε αρνητικά τα συναισθήματά τους για τον εαυτό τους (69,1%), τις φιλίες τους (31,9%), τη σωματική τους υγεία (13,1%) και τη σχολική τους εργασία (6,5%).
Stop Bullying
Mέσα από μια ενιαία γραμμή για την αντιμετώπιση της βίας, την ενθάρρυνση των νέων να συμμετέχουν στα κοινά και τον αθλητισμό, την καλλιέργεια της φιλίας, την εστίαση στην ηθική, τις αξίες, το σεβασμό και τη συνεργασία και την προώθηση των κατάλληλων προτύπων συμπεριφοράς, θα πετύχουμε την εξάλειψη των ανηλίκων στην παραβατικότητα και ο στόχος θα επιτευχθεί. Ώστε να μην πέσει ούτε ένας μαθητής στο μέλλον θύμα βίας και εκφοβισμού. Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται σε σχολικό περιβάλλον που τους παρέχει ασφάλεια, γαλήνη και σεβασμό. Γιατί η καταπάτηση δικαιωμάτων, ακόμη και όταν γίνεται από συνομηλίκους, προκαλεί μεγάλο ψυχικό πόνο.